İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından “Geleceğin Türkiye’sini İnşa Ediyoruz” sloganıyla düzenlenen
İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nden izlenimimi paylaşayım…
İş dünyasından iştirakçiler özel sohbetlerinde hararetle Kemal Kılıçdaroğlu’nun “Beşli çeteden 418 milyar doları geri alacağım” taahhüdünü tartışıyorlar. Beşerler Kılıçdaroğlu’nun Cumhurbaşkanlığı seçimini alması halinde “haksız/hukuksuz edinilmiş servetin” peşine düşeceğine inanıyor.
Burada tereddütleri yok.
Akıllarına “İyi de bu parayı halka nasıl dağıtacak?” sorusu takılıyor…
Daha sonraki yazılarımda açmayı planladığım yurt içi ve yurt dışında tecrübelenen uygulamalara
şimdi yer vermeyeceğim. Millet İttifakı’nda şekillenmeye başlayan yol haritasına dikkat çekeceğim.
Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı Adayı Kılıçdaroğlu ve Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu’nun Kongre’deki konuşmaları “yolsuzluklarla mücadele” önermelerini derinleştirdiklerini
gösterdi. Kılıçdaroğlu, başlarda en çok kamu ihalesi alan kümelere atfen kullandığı “beşli çete” sözünü, iktidar gücünü kullanan tüm menfaat kümelerinin jenerik ismine dönüştürdü. CHP son 20 yılda “beş farklı sektörde” faaliyet gösteren sermayeye, Hazine’den 418 milyar dolar aktarıldığına dair bilgileri rapor haline getirdi. Detayları kamuoyu ile paylaşılmayan raporda; kamu özel işbirliği projelerinin yanı sıra kara para trafiğinden, para ve sermaye piyasası hareketlerine kadar kurumlardan elde edilen çok sayıda ulusal ve milletlerarası bilgi yer alıyor.
İktidara geldiklerinde bu raporu kamu kurumlarının mali kontrol organı Sayıştay’a götüreceklerini de
ilan eden Kılıçdaroğlu sıklıkla, “Her kuruşu bu milletin beşerlerine geri verilecek. Başıma bir şey
gelirse halkıma vasiyetimdir bu parayı alın” diye de adanmışlığına vurgu yapıyor. Millet İttifakı’nın açıkladığı “Ortak Siyasetler Mutabakat Metni”nde; 85 milyondan toplanan vergilerin nerelere harcandığını saptayacak “Ulusal Vergi Konseyi”, TBMM’de Plan ve Bütçe Komitesinin yanı sıra “Kesin Hesap Komisyonu” üzere kurumların kurulması ve siyasi başkanların mal varlığı beyanını sağlayacak “Siyasi Etik Yasası” çıkarılması üzere düzenlemeler yer almıştı.
Kılıçdaroğlu ve Davutoğlu Kongre’deki konuşmalarında bu noktalara değindiler. Davutoğlu, kamu vazifelilerinin gelirlerinde oluşan izah edilemeyen artışları “Sosyal Adalet Fonu”nda toplamayı öneriyor.
Şöyle ki:
İktisat Kongresi yerine Uğur Dündar’ın TV100’deki programına katılmayı tercih eden İyi Parti Başkanı
Meral Akşener, kendisine yolsuzluklarla ile ilgili yöneltilen soru üzerine Temmuz 2021’de lisana getirdiği
“tiksindirici borç” kavramını hatırlattı. Muhalefetin “Bu proje gerçekleşmeyecek” dediği “Kanal İstanbul “projesi üzerinden yürütülen tartışma sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Siz nasıl devlet idaresine talipsiniz? Söke söke sizden bu paraları milletlerarası tahkim yoluyla da alırlar” açıklamasına Akşener şu cevabı vermişti: “Uluslararası hukukta, tiksindirici borç diye bir kavram var; Sayın Erdoğan şimdiden para biriktir.”
7 günlük Kongre’nin konuşmacılarından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası eski Başekonomisti
Prof. Dr. Ali Hakan Kara, “Fiyat İstikrarı ve Finansal İstikrar” bahisli sunumunda sorunun kaynağına
iniyor. 2011 yılında Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan lakin aktifliği tartışmalı hale gelen “Finansal İstikrar Komitesi”nin Merkez Bankası (TCMB) liderliğinde tekrar yapılanması gerektiğini vurguluyor.
Prof.Dr. Kara, bu türlü çalışan bir komitenin kamu bankalarının para piyasalarında baskın olan yıkıcı
etkilerini de ortadan kaldırabileceğine işaret ediyor. Kamu bankalarının iktisada getirdiği yükler tek tek saymakla bitmez; teminatları yetersiz ya da kusurlu olmasına karşılık açılan krediler, desteklemekle yükümlü oldukları toplumsal kısımlar yerine iktidar projelerine akıtılan kaynaklar…
“Deprem konutu ihalelerine Kılıçdaroğlu ödeme garantisi verirse gireriz”
Türkiye’nin farklı coğrafyalarından ve meslek kümelerinden İkinci Yüzyıl İktisat Kongresi’ni izlemeye
gelenlerle yaptığım sohbetlerin ikinci konusu, 6 Şubat zelzelesiyle derinleşen “barınma” sorunuydu…
11 Şubat 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında kullanılacak Yapı Yaklaşık Ünite Maliyetleri”ne nazaran apartman tipi konutların metrekare ünite maliyeti 6 bin 825 lira… Bu durumda 105 metrekare bir konutun inşaat maliyeti 716 bin 625 TL… 450 bin konutun yalnızca inşaat maliyeti Merkez Bankası’nın 2023 kuru ile 17 milyar 108 milyon dolar karşılığı 322 milyar TL ediyor.
Bu hesaplamalara nazaran altyapı masrafları dahil edildiğinde toplam maliyet 25.6 milyar dolara erişiyor. Bana da özet geçiyorlar: İnşaat materyali fiyatları daima artıyor. Zelzele bölgesinde konutların metrekare maliyeti Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı’nın belirlediği 6-8 bin lira aralığından 12 bin lira düzeyine yükseldi. Enflasyon artışı sürüyor, yarın bu maliyet daha da artacak. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bilgilerine nazaran, Türkiye genelinde konut fiyatı ocak ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 6.9 oranında arttı. Konut Fiyat Endeksi (KGF) bir evvelki yılın birebir ayına nazaran ise yüzde 153.1 artış gösterdi.
Haksız sayılmazlar…
Bu durumda ağır hasarlı 650 bin konutun inşası için alt yapı dahil 100 milyar doların üzerinde bir
kaynağa gereksinim olduğunu hesaplamışlar. Müteahhitler, Hatay’da yaptığı konuşmada iktidara geldiklerinde depremzedelerden 5 kuruş almadan konutları teslim edeceklerini söyleyen Kılıçdaroğlu’ndan “ödeme garantisi” vermesini istiyorlar.
Söyledikleri motamot şu: “Kılıçdaroğlu ‘Paranızı ödeyeceğime kelam veriyorum’ desin. İhalelere gireriz. İnşaat materyallerinin fiyatları daima artarken bu ihalelere girmek istemiyoruz. Ayrıyeten inşaatlarda çalışacak grup de bulamıyoruz. Depremzede konutları ihalesine giren bir müteahhit arkadaşımız, İran’la münasebetlerimiz olduğundan oradan emekçi getirmemizi istiyor. Bölgedeki inşaatlarda Afgan çalışanların çalışmasından memnunduk, çoğu döndü.”
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Komisyonu’nun 20 Mart’ta
Türkiye ve Suriye’deki sarsıntı mağdurları için düzenlediği “Uluslararası Bağışçılar Konferansı”nda, 1 milyar 750 milyon Euro hibe, 4 milyar 300 milyon Euro uygun kredi taahhüdü yapıldığını açıkladı. Yardım ne vakit ve hangi kuruma gelecek? Türkiye ve Suriye’ye aktarılacak taahhüt meblağı paylaştırılırken hangi ölçütler kullanıldı? Kredi dayanağı verecekleri projeler belirlendi mi?
Bu soruların peşinde olacağız…
Deprem riski Türkiye sathına yayılmış durumda. Uzmanlar İstanbul’da 7’nin üzerinde bir depremde
1999 yılından evvel yapılan binaların hepsi, toplamda da binaların yüzde 60’ının yıkılma riski altında
olduğunu anlatıyorlar. Yaklaşık 14 milyon kişinin yaşadığı sarsıntı bölgesinden iç göçleri de dikkate alırsak ülkenin en değerli sorunu “barınma” olacak…