Pamuk üretiminde dünyanın önde gelen birinci 8 ülkesi ortasında yer alan Özbekistan’da geçen ay hasat sona ererken, bu yılki hasatta 3,1 milyon ton pamuk toplandı.
Her yıl 1 milyon hektara yakın alanda pamuk ekilen ülkede, üretilen yaklaşık 3 milyon ton pamuktan, ortalama 1-1,1 milyon ton pamuk lifi elde ediliyor.
Eski Sovyetler Birliği devrinde pamuk deposu olarak bilinen ve yıllık 6 milyon tona yakın pamuk üretilen Özbekistan’da, 1991’de bağımsızlığın kazanılmasının akabinde dokuma bölümünün geliştirilmesine yönelik çalışmalar başlatıldı.
Bağımsızlığın birinci yıllarında ürettiği pamuğun büyük bir kısmını yurt dışına ihraç ederek öne çıkan Özbekistan, uzun yıllar boyunca dünyanın en değerli pamuk üreticisi ve ihracatçısı ülkeler ortasında yer aldı.
ÜLKEYE DÖVİZ GETİREN TEMEL ÜRÜN
Ülkede üretilen pamuk lifinin yurt dışına satılması için her yıl fuar düzenlenirken, bu fuarlarda tüccarlarla hükümet ortasında 600-700 bin ton pamuk lifinin satımına ait mutabakatlar da imzalandı. Pamuk lifinin kalan kısmı ise ülkedeki fabrikalarda işleniyor.
Tarım dalında en kıymetli eserlerin başında yer alan pamuk, bağımsızlığın birinci yıllarından itibaren ülkeye döviz getiren temel eser olarak öne çıkarken, 2006’da pamuk lifi ihracatı ülkenin toplam ihracatının yüzde 17’sini oluşturdu.
Hükümet son yıllarda ülkede dokumacılık kesiminin geliştirilmesine yönelik adımlar atarken yurt dışına satılan pamuk lifinin hacmi ise azaldı.
570 BİN BİREYE İSTİHDAM SAĞLADI
Özbek hükümeti, 2020 yılından itibaren üretilen pamuğun yurt dışına ihracatını büsbütün yasaklama kararı aldı. Bu uygulama ile üretilen pamuğun tamamının ülkedeki fabrikalarda işlenmesini amaçlanırken yeni kurulacak dokuma işletmelerini desteklemek gayesiyle bir dizi imtiyaz ve muafiyetler tanındı. Devamında ise çok sayıda iplik ve dokumacılık işletmesi devreye alındı.
2016 yılında ülke genelinde binden fazla dokuma işletmesi bulunurken Ocak 2024 prestijiyle 570 bin şahsa istihdam sağlayan dokuma dalındaki işletme sayısı 6 bini aşmış durumda.
HEDEF 8 MİLYAR DOLAR
Özbek hükümeti, son yıllarda ülkede dokuma dalının geliştirilmesini öngören yatırım programını kabul ederken 2017-2021 periyodunda dokuma bölümünde maliyeti 3 milyar doları bulan 140 yatırım projesine imza atıldı.
2016’da yaklaşık 2 milyar dolar olan dokuma eserleri üretimi, 2023’te 8,2 milyar dolara ulaştı. Böylelikle, son 7 yılda üretim 4,2 kat arttı.
Tekstil eserleri üretiminin artmasıyla bu eserlerin ihracat hacmi de bariz ölçüde arttı. 2016’da 899 milyon dolar olan dokumacılık eserleri ihracatı 7 yılda 3,4 kat artarak 2023’te 3,1 milyar dolara ulaştı.
Geçen yıl Özbekistan, dünyanın 83 ülkesine 700 çeşit dokumacılık eseri ihraç etti. Kesim, ülkenin 2023 ihracatının yüzde 12,5’ini oluşturdu.
2023’te ihraç edilen dokumacılık eserlerinin 1 milyar 252 milyon dolarını hazır triko ve konfeksiyon eserleri oluştururken, bu periyotta 307 milyon 700 bin dolarlık örme kumaş, 176 milyon 500 bin dolarlık nakışlı kumaş, 56 milyon 200 bin dolarlık çorap eserlerinin ihracı dikkati çekti.
LİSTEDE TÜRKİYE’DE VAR
Geçen yıl Özbekistan’ın en fazla iplik ve dokumacılık eseri ihraç ettiği ülkeler ortasında Rusya birinci sırada yer aldı. Rusya’nın akabinde Kırgızistan, Çin ve Türkiye geldi. Özbekistan, Türkiye’ye en çok pamuk ipliği sattı.
Özbek hükümeti 2024-2030 yıllarında dokumacılık kesiminde 5 milyar dolarlık yatırım projelerine imza atmayı planlarken 2023’te 3,1 milyar dolar olan dokumacılık eserleri ihracatını 2030’a kadar 8 milyar dolara çıkarmayı öngörüyor.
