Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde süratle yükselen besin fiyatları, geçtiğimiz yıl temmuz ayında Birleşmiş Milletler (BM), Rusya, Ukrayna ve Türkiye’nin de dahil olduğu görüşmeler sonunda Tahıl Koridoru Anlaşması’yla düşüşe geçmişti. Rusya’nın muahededen çekildiğine dair açıklaması ise buğday fiyatlarında yine yükselişe neden oldu. Analistler fiyat artışlarının önümüzdeki aylarda daha baskın halde hissedileceğini ve tüm ülkelerin bu süreçten olumsuz etkileneceğini vurguladı. Hafta başında buğday başta olmak üzere, mısır ve soya fasülyesi fiyatlarında yüzde 3’e ulaşan artış görülürken; uzmanlar fiyat artışlarının hala dünyanın aşikâr bölgelerinde devam eden buğday hasadı nedeniyle gereğince hissedilmediğini belirtiyor.
GEMİLER KARADENİZ’DEN UZAKLAŞACAK
Price Group Analisti Jack Scoville, buğday fiyatlarının önümüzdeki birkaç ay boyunca yükseleceğini düşünmediğini belirterek, “ABD’de hasat devriyle birlikte fiyatlar en düşük düzeylerde ve hasadın yarıdan fazlası tamamlanmış durumda. Karadeniz’de Tahıl Koridoru mutabakatında gelinen süreç global piyasalarda daha yüksek fiyatlar görmemize neden olacak zira lojistik bölümündeki oyuncular da taşıma konusunda teminatları olmadığı için Karadeniz’de olmak istemeyecek. Mutabakatın ortadan kaldırılması buğday ithalatçıları başta olmak üzere her ülke için kıymetli bir tehlike oluşturuyor. Durum Ukrayna için daha olumsuz üzere görünse de Rusya’nın da paraya gereksinimi var ve uygulanan yaptırımların olumsuz tesirleriyle karşılaşmak kaçınılmaz. Piyasada daha az ve eskisinden daha yüksek fiyatlarla buğday bulunacak” değerlendirmesini yaptı.
MAKARNA VE UN İHRACATINA ETKİSİ
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Taycı ise makarna ve un ihracatında başı çeken ülkelerden biri olan Türkiye’nin süreçten etkilenmeyeceğini belirterek, “Rusya ve Ukrayna’daki tahıl ve hububatın dünya pazarına arzıyla ilgili sorun yaşanacağından ötürü dünya borsasında fiyatların yükselmesine kelam konusu olabilir. Okyanus ötesi ülkelerden ithalat başlayacağı için yol mühletleri uzayacak. Navlun mühletleri ve stok maliyetleri artacak” dedi.
‘GEÇTİĞİMİZ YILKİ ARTIŞLARI GÖRMEYİZ’
Rabobank Kıdemli Analisti Dennis Voznesenski ise buğday fiyatlarında üst taraflı bir seyir izleneceğini belirtse de 2022’deki kadar dramatik artışların yaşanmayacağı görüşünde: “Kuzey ülkelerinde hasat devri olduğu için bu periyotta fiyatlarda artış yaşanmıyor. Lakin hasat periyodunun sona ermesiyle gelecek aylarda yükselen fiyatlarla karşılaşacağımızı söyleyebiliriz. Tüm bunlara karşın 2022’deki üzere kıymetli oranda bir fiyat artışı geleceğini beklemiyorum. Zira Ukrayna hem kara yolu hem de demir yolu üzere ticarette alternatif rotalar oluşturdu. Süreç daha az buğdaya erişim, daha yüksek fiyat manasına geldiğinden tüm ülkeler üzerinde tesiri olacak.”
‘İÇ TÜKETİMDE ÇOK TESİRİ OLMAZ’
Uluslararası Operasyonel Değirmenciler Birliği (IAOM) Avrasya Yöneticisi Dr. Eren Günhan Ulusoy, Türkiye’deki tüketim için önümüzdeki üç aylık periyotta koridorun kapanmasının tesirlerinin çok görülmeyeceği iddiasında bulunarak, “Sezona çok yeterli başladık, son yılın en yüksek buğday rekoltesi olan 21 milyon ton buğday üretimimiz mevcut. Tahıl Koridoru birinci başladığında arzın talebi karşılayamadığı bir anda tam bir nefes olmuştu. Rusya’nın muahedeyi uzatmadığını bildirmesinden evvel, tahıl koridorunun uygulanmasındaki yavaşlatmalarla bu noktaya gelinmesini görmek gerekiyor” diye konuştu.
RUSYA’DAN ‘GEMİLERİ VURURUZ’ TEHDİDİ
Tahıl koridoru muahedesinden çekildiğini açıklayan Rusya, bu gece yarısından itibaren Karadeniz’den geçecek gemileri askeri gaye sayacağını ilan etti. Rusya Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, Karadeniz Girişimi’nin işlerliğinin sona ermesi ve deniz insani koridorunun kapatılması nedeniyle Türkiye saatiyle bugün gece yarısından sonra Karadeniz Havzası’nda Ukrayna limanlarına seyreden tüm gemilerin “potansiyel askeri kargo taşıyıcıları olarak değerlendirileceği” belirtildi. Moskova, sırf Ukrayna’ya yaradığı gerekçesiyle 17 Temmuz’da müddeti dolan mutabakatın uzatılmayacağını duyurmuştu. Kiev ise Rusya olmadan da Ukrayna tahılının sevkıyatına devam edebileceklerini açıklamıştı.
33 milyon ton 2022’den bu yana Ukrayna’dan yapılan ihracat
45 Ukrayna’dan ihracat yapılan ülke sayısı
%13 Muahede kapsamında ihracatta Türkiye’nin payı