Türkiye Taşkömürü Kurumu‘na (TTK) ilişkin Bartın’ın Amasra ilçesindeki ocakta 41 madencinin vefatına neden olan patlamanın üzerinden 11 gün geçti. Lakin madencilerin hayatına mal olan patlamanın nedeni, sorumluların kim olduğu, madenin teknik kaideleri hakkında şimdi net bir bilgi kamuoyuyla paylaşılmadı.
Patlamayla ilgili isimli soruşturma devam ederken DW Türkçe’den Can Bursalı, patlamayla ilgili tezleri ve karşılık bekleyen soruları mercek altına aldı.
ELEKTRİKÇİYE MÜDAHALE ETTİRİLDİĞİ İDDİASI
Amasra’daki maden ocağında yaşanan grizu patlamasının nedeni olarak iki argüman öne çıkıyor.
İddialardan birincisi, madendeki sensörlerin kestiği elektriğe dışarıdan müdahale ettirildiği tarafında. Bu teze nazaran, yarı mekanize olan ocak içinde metan gazı düzeyi kritik noktaya ulaştı ve erken ihtar sistemi vazifesi yapan sensörler devreye girdi. Sensörlerin devreye girmesiyle madenin içindeki elektrik kesildi. Bu kesintiyle birlikte ocaktaki üretim durdu. Lakin madendeki amirler elektrikçileri görevlendirerek mekanik ve elektronik teçhizatın çalıştırılması için talimat verdi.
Yarı mekanize olan ocak içindeki sensörlerin devreye girmesi ve elektriğin kesilmesinin akabinde Amasra Taşkömürü İşletmesi’nde (ATİM) amir durumunda olan biri ya da birilerinin talimatıyla, elektrikçi işçi madene indi. Trafodan yapılan müdahale nedeniyle madende patlama yaşandı.
“ESKİ ÜRETİM ALANINDA METAN GAZI BİRİKTİ” İDDİASI
Bir başka tez ise madenin içindeki eski bir imalat alanında biriken gazın patlamaya neden olduğu istikametinde. Teze nazaran madenin içindeki -310 kotunda bulunan eski imalat alanı bir müddettir kullanılmıyordu. DW Türkçe’nin personellerden edindiği bilgiye nazaran, bu imalat alanı yaklaşık iki yıldır erken ikaz sistemi misyonu yapan sensörler bulunmuyordu. Yani burada metan gazı birikmesi ihtimali hesaplanmadı ve sensör konulmadı. Kritik düzeye ulaşan metan gazı grizu patlamasına neden oldu.
Madendeki patlamayla ilgili öne çıkan iki tezde da ihmali bulunan şahısların ATİM’deki yönetici ve amirlerin olduğu öne sürülüyor.
NEDEN GÖZALTI VE KUŞKULU TABİRİ YOK?
Kazayla ilgili olarak karşılık bekleyen soruların başında da 11 gün geçmesine karşın neden hiç kimsenin gözaltına alınmadığı ya da kuşkulu sıfatıyla tabirine başvurulmadığı geliyor.
Soruşturmayı yürüten savcılık, şimdi şüphelileri şimdi söz almaya çağırmadı. Mümkün şüphelilerin maden alanına girişlerine yönelik bir yasak da şimdi yok. Patlamadan sonra Soma, Ermenek üzere maden kazalarına yönelik davalardan deneyimli olan Çağdaş Hukukçular Derneği üyesi avukatlar, kanıt karartılması ihtimaline karşılık ATİM yöneticileri ve amirlerinin maden alanına girmemesini talep etmişti. Fakat savcılık bu talebe rastgele bir cevap vermedi.
EVRAK VE DİJİTALLERE NEDEN EN AZ 80 SAAT SONRA EL KONULDU?
Sensör kayıtları, işletme defterleri, tutanaklar üzere evrak ve dijital datalara neden en az 80 saat sonra el konulduğu sorusu da merak uyandırıyor.
14 Ekim’de saat 18.15 sularında madende meydana gelen patlamayla ilgili kanıt niteliği taşıyan tüm evrak ve dijital datalara Amasra Sulh Ceza Hakimliği tarafından 18 Ekim Salı günü el konuldu. Ortadan geçen en az 80 saatlik mühlet içinde, madenin işletme binasında yer alan bu evrak ve dijital bilgiler, muhtemel kuşkulu olan yönetici ve amirlerin erişimine açıktı.
Bu durum, ilerleyen süreçte datalar üzerinde tahrifat yapılıp yapılmadığı tarafında bir araştırma yapılmasını gerektirebilir.
SAVCI, MÜDÜR VE DAİRE LİDERİYLE NE GÖRÜŞTÜ?
Savcılığın neden TTK Amasra Kuruluş Müdürü Cihat Özdemir ile TTK İş Sıhhati, Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanı Faik Ahmet Sarıalioğlu ile görüştüğü sorusu da karşılık bekliyor.
Özdemir ve Sarıalioğlu, 24 Ekim’de TTK’ya ilişkin araçla Amasra Adliyesi’ne giderek 10 dakikalık bir görüşme yaptı. Çağdaş Hukukçular Derneği üyesi avukatlara nazaran, mümkün şüpheliler ortasında yer alan iki isimle ilgili görüşme, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 147. ve 148. unsurları açısından problemli. Hukukçular, belgenin muhtemel şüphelisi olan iki isimle görüşme yapmasının maddelerde yeri olmadığına dikkat çekiyor.
HAVALANDIRMA MODERNİZASYONU NEDEN VAKTİNDE YAPILMADI?
Yanıt bekleyen bir başka soru ise madendeki havalandırmanın metanlı alanlar için uygun olup olmadığına yönelik.
Madenin içindeki metan gazı da dahil olmak üzere tüm kirli havayı tahliyesi ve pak hava girişi, aspiratörler tarafından yapılıyor. Fakat madende 2018 yılından bu yana planlanan havalandırma sistemindeki modernizasyon tamamlanmadığı anlaşılmıştı.
ATEX SERTİFİKALI ESERLER KULLANILMADI MI?
Madende kullanılan elektrikli teçhizatların tamamının alev yürütmez (Exproof) özellikte olup olmadığı da cevabı aranan bir başka soru.
Patlayıcı ve parlayıcı özelliği olan eserlerde alev yürütmez özellikli elektrik teçhizatının kullanılması gerekiyor. Bu teçhizatların, ATEX Sertifikası (Patlayıcı Atmosfer) alan eserlerden seçilmesi gerekiyor.
Sayıştay’ın ATİM’le ilgili bulgulara yer verdiği 2018 raporunda madendeki elektrik teçhizatı ATEX sertifikasına sahip olmadığı belirtiliyor. Hatta bu nedenle ATİM’e idari para cezası uygulanıyor.