Ali Kemal İnanç’ın direktörlüğünü üstlendiği “Çilingir Sofrası”, Gain’de izleyicilerle buluştu. Ahmet Rıfat Şungar ve Barış Gönenen’in başrollerini paylaştığı sinema, farklı yollara savrulduktan yıllar sonra Beyoğlu’nda bir meyhanede tekrar bir ortaya gelen iki eski dostu merkezine alıyor.
İlk gösteriminin yapıldığı İstanbul Sinema Festivali’nde Heyet Özel Ödülü’nü kazanan “Çilingir Sofrası”, sinemadaki performanslarıyla Ahmet Rıfat Şungar ve Barış Gönenen’e 29’uncu Adana Altın Koza Sinema Şenliği’nde de En Yeterli Erkek Oyuncu Ödülü’nü getirdi.
“Çilingir Sofrası” filminin yönetmeni Ali Kemal İtimat ve sinemanın oyuncusu Barış Gönenen ile konuştuk.
Ali Kemal İnanç Filmin ortaya çıkma sürecinden bahsedebilir misiniz? “Çilingir Sofrası” birinci olarak nasıl ortaya çıktı?
Ali Kemal İtimat: Yapımcım ve ortağım Seda Özkaraca’yla Witchcraft Films’i anlatmak istediğimiz kuir ve bayan kıssalarını yapabilmek için kurduk. Hem bütçesel manada hayata süratlice geçebilecek hem de bizim yaratmış olmaktan gurur duyacağımız bir birinci sinema fikri arıyorduk. Sanırım Buyruk Can İğrek’ten “Akşamcı” müziğini dinliyordum… Birden başımda kareler canlanmaya başladı. Heyecanla Seda’yı aradım ve “İki adam bir masada oturuyorlar!” dediğimi hatırlıyorum. Seda, “Hemen yaz” diye beni yüreklendirince süreç başlamış oldu.
‘ÇİLİNGİR SOFRASI, DİĞER LİSANDA KARŞILIĞI OLMAYAN BİR KAVRAM’
Film bir çilingir sofrası etrafında sürüyor. Neden ‘çilingir sofrası’, bu kavram size ne tabir ediyor?
Ali Kemal İtimat: Çok bize özel, hatta öteki lisanda çeviri karşılığı bile olmayan bir kavram çilingir sofrası. Anason kokusu, Müzeyyen Senar müzikleri, üstü dumanlı orta sıcaklar… Ve muhabbet… Aklıma çilingir sofrası deyince kalbini masaya döktüğün, hesaplaştığın, dertleştiğin, en değerlisi de yüklerinden arındığın bir yer geliyor.
“Çilingir Sofrası”na nasıl dahil oldunuz?
Barış Gönenen: Pandeminin ortalarında Ali Kemal beni aradı, bir proje üzerine çalıştığını ve benimle çalışmak istediğini söyledi. Üretimcimiz Seda Özkaraca’nın da olduğu bir online toplantı yaptık. Ali Kemal bir şeyler yazacak, sonrasında konuşacağız kontratı ile toplantıyı bitirdik. Birkaç ay sonra bana bir mail attı lakin yolladığı senaryo bahsettiğinden değişik bir şeydi. “Çilingir Sofrası”nı birinci kere böylelikle okumuş oldum. Okur okumaz da çok sevdim, hem rolü hem de senaryoyu.
Çilingir Sofrası Filme nasıl hazırlandınız, nelerden, kimlerden beslendiniz?
Barış Gönenen: Sinemaya hazırlık sürecinde Ali Kemal’le baş başa çalıştık. Rolün senaryodaki süreci ve sinemada görmediğimiz geçmişi hakkında konuştuk. Ben açıkçası uzun yıllar sonra hala birine bir şey hissetmenin ne demek olduğunu anlamakta bayağı zorlandım. On yedi sene çok uzun bir mühlet. Benim oynadığım karakterin benim adıma bir bahtı vardı. Buyruk Can yakın vakitte bir ayrılık yaşıyor ve hala o münasebet ile sıkıntısını bitirememiş biri. Benim de hayatımda o denli bir periyottu. O yüzden rolün hissini yeni ayrıldığı sevgilisi üzerine kurdum. Karakter hali hazırda açık bir yara esasen münasebetiyle onu kanatmak çok kolay. Bütün duygusallığı ve sevgi muhtaçlığını bu durumu kaşıyarak buldum.
‘HEPİMİZİN KISSASI AYNI’
Karakterle kurduğunuz alaka nasıl ilerledi?
Barış Gönenen: Buyruk Can kendini kabul etmiş, kendi olabilmenin bir yolunu bulmuş biri. Lakin bu onu memnun ve tamamlanmış biri yapmıyor. Bence dünya üzerinde yazılmış bütün kıssaların, oyunların ya da senaryoların yegane ortak bir gayesi var; o da insanı anlamak. Oynadığım karakterin kendini bulmuş biri olması onun gri alanları olmadığı manasına gelmiyor. Hayatta savrulup duruyoruz. Oynadığımız karakterleri yalnızca o sinema mühleti kadar, konuştukları laflar kadar ele alınca rollerle kurduğumuz bağlantı çok zorlaşıyor. Öte yandan hayatın diğer öbür evrelerinde hepimiz tıpkı öykülerin öbür versiyonlarını yaşıyoruz. Birebir hislerle baş etmeye çalışıyoruz. Ben oynadığım her rolde kendimden bir şey görmeye çalışan biriyim. Hepimizin net ve flu tarafları, uygun ya da karanlık yanları var. Benim rolle kurmaya çalıştığım bağlantı o öykünün içine kendimi yerleştirdiğimde kendimle kurduğum alaka oluyor çoklukla. Hepimizin kıssası birebir.
Barış Gönenen Bir yanıyla kuir sinema olarak da ele alabileceğimiz “Çilingir Sofrası”, LGBTİQ+ görünürlüğüne katkı sunuyor. Sinema ve kuir sinema çerçevesinde sinema, edebiyat yahut sanatın rastgele bir kolunda etkilendiğiniz, örnek aldığınız isimler var mı?
Ali Kemal İnanç: Olmaz mı, bir dolu usta var hayran olduğum! Ryan Murphy, Todd Haynes, The Wachowskis, Pedro Almodovar, Tony Kushner, Alan Ball, Michael Cunningham, Stephen Sondheim, Howard Ashman birinci aklıma gelenler.
‘YARATICI İNSANLARIN ÖZGÜR BIRAKILMALARI GEREKTİĞİNE İNANIYORUM’
Film, temsiliyet sorumluluğuna gömülmeden toksik maskülenlikten nasibini almış, iki yaralı adamın öyküsünü anlatıyor. “Çilingir Sofrası”nı yaratırken tereddüt ettiğiniz ya da otosansür uyguladığınız anlar oldu mu?
Ali Kemal İnanç: Bütün başımdaki sesleri kapatıp, yalnızca canımın istediği sineması yazdım. Yaratıcı insanların özgür bırakılmaları gerektiğine inanıyorum. Sıfır otosansür, sıfır tereddütle bitirdim projeyi. Bana bu lüksü sağlayan yapımcım Seda Özkaraca oldu elbette.
‘ÇİLİNGİR SOFRASI DENDİĞİNDE AKLA NAZAN ÖNCEL’İN GELMESİNİ İSTEDİM’
Filmde yer alan müzikler da en az diyaloglar kadar öne çıkıyor. Bu nedenle sinemaya bir müzikal de diyebilir miyiz? Müziklerin kıssaya tesiri nasıl oldu sizce?
Ali Kemal İtimat: Benim her çektiğim işe bir müzikal demek mümkün bence. Bir de ben her sinemanın bir müziği olduğu nesilde büyüdüm. “Ağır Roman” deyince Cem Karaca’dan ‘Resimdeki Gözyaşları’ “İstanbul Kanatlarımın Altında” deyince de Gülay’dan ‘Aşk’ müziği gelirdi aklımıza… “Çilingir Sofrası” dendiğinde de Nazan Öncel’in akla gelmesini bilhassa istedim. Yazım sürecinde esasen bana ilham verecek bir liste oluşturmuş oluyorum. Hem hayal ederken hem de yazarken o müzikler bana eşlik etmeye başlıyorlar. Sahiden de Nazan Öncel’in, Kalben’in, Gaye Su Akyol’un, Gönül Yazar’ın ve Cem Adrian’ın müzikleri olmasaydı, sinema tıpkı rakısız bir çilingir sofrası üzere eksik ve tatsız olurdu.
Çilingir Sofrası ‘ERKEKLİK HAYATIN HER ALANINI DARALTAN BİR KAVRAM’
Filmin sinopsisinde “Özgür ve toksik maskülenliğin hâkim olmadığı bir coğrafyada daha diğer öykülerinin olabileceğini fark ederler” tabirleri yer alıyor. “Özgür ve toksik maskülenliğin” hakim olduğu bu dünyayla siz nasıl çaba ediyorsunuz?
Ali Kemal İnanç: Öykü anlatarak… Sinema, dizi ve tiyatro yaparak.
Barış Gönenen: Toksik maskülenlik bir erkeklik performansı aslında. Erkeklik hayatın her alanını daraltan bir kavram. Erkek bir çocuk olarak büyürken ailenin ve toplumun senden beklediği şeyler var. Bu tarihi olarak oluşmuş bir şablon ve sen daima o şablonun içine girmeye oraya yerleşmeye çalışıyorsun. Herkes için kendinden vazgeçemeye mecbur kalma durumu. Ben hayatım boyunca bununla uğraş ettim açıkçası. Aile içinde, okulda, meslekte. Erkekliğin domine ettiği alanlar bence kimse için inançlı değil. Erkekler için de. Zira orada tabiata ters bir şey var, öğrenilmiş, sonları muhakkak bir şey. Toksik maskülenliğin içinde kimsenin kendi olmaya, kendi üzere davranmaya müsaadesi yok. Oranın kuralları çok muhakkak. Orada kendim olacağım dediğin anda büyük bir çabaya başlıyorsun. Bu uzun bir yol. Bu yolda yalnız olmadığımı, bu sesi büyütmenin herkesin yararına olduğunu bilmek hoş. Gayrete devam.
Çilingir Sofrası Film son olarak Gain’de izleyicilerle buluştu. Gelen reaksiyonlar nasıl?
Ali Kemal İtimat: Reaksiyonlar harika! Esasen Gain bizim ikinci konutumuz üzere. His Asena’nın romanından uyarladığım ve yapmaktan gurur duyduğum “Aslında Özgürsün” dizisi de Gain kitaplığında mevcut. Çilingir’e gelen yorumları takımca hala birbirimize gönderip, gözlerimiz doluyor. Sonra gelsin kalp emojileri… Bir türlü normalleştiremedik durumu! Her seferinde şaşırıp memnun oluyoruz. Çok farklı aslında, yaptığınız iş ne kadar kişiselleşirse, o kadar çok insanı yakalıyor.