Maraş merkezli sarsıntıların akabinde binaların sağlam bir hale gelmesi için güçlendirme teknikleri tekrar gündeme geldi. Son vakitlerde sık konuşulan karbon fiber uygulaması klâsik sistemlere nazaran daha hafif ve pratik uygulanabilir olması açısından daha çok tercih ediliyor.
İstanbul Rumeli Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden Öğretim Vazifelisi Kıvanç İlhan, karbon fiberi yapının mevcut durumundan bağımsız olarak tek başına kurtarıcı ve mucizevi bir gereç olarak düşünmenin gerçek olmayacağını söyledi. Güçlendirilmiş binaların zelzelede can kaybını minimize edeceğini lakin bu işi ehil şahısların yapması gerektiğini de tabir eden İlhan, “Karbon fiber başta olmak üzere tüm yapısal güçlendirme sistemleri, ön inceleme ve projelendirme ile kusursuz bir halde uygulanmalıdır” diye konuştu.
DHA’nın haberine nazaran, karbon fiberin bir dokuma gereç olduğunu söyleyen Kıvanç İlhan, “Karbon fiberi, epoksi reçineyle bir ortaya gelmediği durumda yalnızca yumuşak bir kumaş olarak elinize alabilirsiniz. Binalarda uygulanması epoksi reçinelerle bir ortaya gelmesi ve bir dayanım kazanmasıyla mümkün oluyor. Kolonların sargılamasında ya da plaka olarak farklı yapısal elemanlarda güçlendirme gereci olarak karbon fiberi kullanıyoruz” dedi.
‘ETÜT YAPILMALI’
Karbon fiberin beton ve çelik üzere klasik gereçlere nazaran hafif olduğunu belirten İlhan, “Bu sebepten ötürü ve uygulama kolaylığı nedeniyle daha avantajlı bir hale geliyor. Klasik betonarme güçlendirme tekniklerinden daha süratli ve daha pratik olduğu için mühlet itibariyle de daha avantajlı olacağını söyleyebiliriz. Karbon fiber uygulamalarında maliyet çok fazla sorulan ve internette araştırılan hususların başında gelmeye başladı. Bilhassa trend bir mevzu olduğu için de insanların genel ilgisi de bu istikamette. Lakin kamuoyunu şu istikamette bilgilendirmek gerekiyor; karbon fiber uygulamalarında yapının durumu incelenmeden metrekare üzerinden süratlice bir fiyat vermenin ya da ortalama bir mertebe vermenin çok imkanı yok. Yapıların mevcut durumu incelenerek buna bağlı bir etüt yapılmalı. Bu etüt sonucunda çıkacak gereç ölçüleri ve uygulama ayrıntıları teknik beşerler tarafından karar verildikten sonra bir bütçe oluşturulmalı ve bunun üzerinden ilerlenmeli” sözlerini kullandı.
Her binaya karbon fiber uygulamanın mümkün olmayabileceğini söz eden İlhan, “Farklı güçlendirme materyalleriyle de destek edilmesi gereken katlar, durumlar ya da özel ayrıntılar olabiliyor. Yalnızca karbon fiber uygulamasının yetersiz olabileceği durumlar natürel ki olabilir. Teknik işçilerin, bilhassa inşaat mühendislerinin bu bahiste gerekli etütleri yapıp, sonrasında buna karar vermesi gerekiyor. Doğal bununla birlikte daha değerli bir mevzu, yapının yalnızca taşıyıcı sistemi değil yapıyı bütünleyen başka elemanların ve yapının bulunduğu etrafın de büyük ehemmiyeti var. Tabandan yapının taşıyıcı sistemi ve sonrasındaki öteki tüm ayrıntıları bu noktada kıymetli bir parametre olarak düşünebiliriz” diye konuştu.
‘DOĞRU EĞİTİM YANLIŞSIZ TEKNİK’
Bu sürecin ezbere yapılacak bir şey olmadığını söz eden İlhan, şunları kaydetti:
“Mevcut yapının performansını gözlemsel, bilimsel ve deneysel usullerle tespit ettikten sonra buna karar vermek gerekir. Yalnızca tek başına tüm kolonların sarılması, yapının temelinde de güçlendirmeye muhtaçlık olduğu halde bu süreçlerin yapılmaması bütünde makus sonuçlar verecektir. Bu hususta kamuoyunu uyarmak gerekiyor. Karbon fiber hakikat eğitimi almış bireylerin hesaplamaları sonucunda hakikat teknik çalışanla uygulanmak kaidesiyle kullanılmalı. İş gücünün de bu manada kâfi eğitime sahip olması uygulayan kişinin gerecin uygulama şartlarına ve uygulama kaidelerine bilhassa dikkat etmesi gerekiyor.”
Olası bir İstanbul sarsıntısında güçlendirilmiş binaların süratli bir tahlil getirmesi sebebiyle kayıpların minimize edileceğini düşündüğünü söyleyen İlhan, “Halkımızın çok dikkat etmesi gereken şeylerin başında gelen mevzu şu; bilinçsiz kararları bilinçsiz uygulayıcılara vermeden, bilhassa meslek beşerlerine yani bu işi işin ehline vermeliler. Uygulamada gerçek şahıslarla ve uzman firmalarla çalışmalılar. Bilinçsiz uygulama karbon fiber uygulamalarında ya da gördüğümüz üzere tüm klâsik inşaat uygulamalarında olması gereken kuralların, olması gereken tekniklerin uygulanmaması ya da maalesef yanlış uygulaması formunda karşımıza çıkıyor. Bu da belirtilen ayrıntıların dışına çıkan imalat metotlarında bilhassa yapılarda, taşıyıcı sistemlerde ya da öbür bileşenlerde yapının beklenen performansı gerçekleştirmemesine sebep oluyor. Bu nedenle yapı zelzelede faal bir performans gerçekleştiremez. Bu betonda da bu türlü, çelikte de bu türlü. Gereç her ne kadar uygun bir materyal olursa olsun gerçek kaidelerde gerçek uygulanmadığı vakit faal bir performans göstermesi beklenemez” dedi.
Karbon fiberin çelikten 15 kat kuvvetli 5 kat hafif olduğu tarafında birtakım bilgiler olduğunu söyleyen Kıvanç İlhan, “Aslında karbon fiberin dayanımının ne kadar olduğu kıymetli. Çelikle karşılaştırılması bir yana genel formatta bu gerecin yapılardaki aktifliği üzerine ağırlaşmak gerçek olacaktır. Karbon fiberin yetersiz olduğu durumlar ise binaların tahlilleriyle ortaya çıkar. Natürel ki binanın mevcut durumu karbon fiber uygulamasına müsait değilse bu noktada karbon fiber yetersiz kalacaktır. Karbon fiberi yapının mevcut durumundan bağımsız olarak tek başına bir kurtarıcı olarak bir mucizevi gereç olarak düşünmek çok yanlışsız olmayacaktır” tabirlerini kullandı.
‘BİNA MÜSAİT DEĞİLSE BU NOKTADA KARBON FİBER YETERSİZ KALACAKTIR’
Karbon fiberin her sıkıntıya deva bir gereç olmadığını söyleyen İlhan, “Karbon fiber, aşikâr koşullar ve belirli durumlar dahilinde yapıların genel performansıyla bağlantılı olarak kullanacağımız bir materyal. Sıklıkla medyada karbon fiberi güya tek bir güçlendirme gereci olarak duymaya başladık. Aslında karbonla birlikte çelik, betonarme üzere klâsik materyallerin de güçlendirmede kullanıldığını söyleyebiliriz. Değerli olan ayrıntı teknik insanların mevcut yapılardaki tespitleri sonrasında hangi materyalin kullanılacağına karar vererek ona uygun metot ve tekniklerle hakikat bir biçimde materyalleri uygulamasıdır. Yalnızca kamuoyunun, karbon fibere bu kurtarıcı gözüyle bakması bizi yanlış yerlere götürecektir. Bahse bütünsel bir çerçevede bakmakta yarar olduğunu düşünüyorum” dedi. (HABER MERKEZİ)