Türkiye’de yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin resmi tarihi 18 Haziran 2023 tarihi. Lakin hükümet ve AKP kanadından gelen açıklamalara nazaran seçimler öne çekilecek. Şimdi bir karar alınma da mümkün tarihler olarak 30 Nisan ile 14 Mayıs öne çıkıyor. Seçime giden süreci etkileyecek kıymetli davaların başında HDP’ye yönelik Anayasa Mahkemesi’nde (AYM) devam eden kapatma davası geliyor. 2018 seçimlerinde yaklaşık 6 milyon şahıstan dayanak alarak yüzde 11,7 oy oranına ulaşan HDP’nin seçime girip girmemesi ya da kapatma kararı çıkması durumu da 2023 seçimlerini etkileyecek değerli faktörlerin başında.
HDP “seçim sonrası” dedi
HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, katıldığı Habertürk televizyonunun yayınında, AYM’ye işaret ederek “Son ana kadar kendilerinin hukuka ve vicdana uygun karar verecek olan inancımı korumak istediğimi belirttim lakin Türkiye’de yargının durumu ortada. Yalnızca mahkeme salonunda karara bağlanacak bir davadan kelam etmek naiflik olur. Biz de naif değiliz. İktidarın bu kararların rastgele birinde tesiri olacağı açık. Bu kararlardan hangisinin ne vakit çıkacağı kıymetlidir. Seçim sürecinin öncesinde çıkması kıymetlidir. Seçim sonrasına bırakılması hukuka ve vicdanlara en uygunu olandır. Biz AYM’den bu türlü bir talepte bulunacağız” açıklaması yaptı.
TIKLAYIN | Mithat Sancar: AYM’den talepte bulunacağız
HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar
Serhat Eren: Yargı siyasete taraf vermiş olacak
DW Türkçe, Sancar’ın açıklamaları sonrası hem bu müracaat sürecinin nasıl işleyeceğini hem de mümkün kapatma kararlarına rağmen HDP’nin yol haritasını araştırdı.
HDP Hukuk ve İnsan Hakları Komitesinden Sorumlu Eş Genel Lider Yardımcısı ve kapatma davası avukatlarından Serhat Eren, müracaata dair çalışmaların sürdüğünü ve şimdi olgunlaşmadığını söyledi. DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Serhat Eren, “Seçimin çabucak öncesinde AYM’nin vereceği bir karar yargının siyasete istikamet vermesi olacaktır. Bu türlü olmayacağını umuyoruz fakat biz kararın seçim sonrasını bırakılmasını da resmen talep edeceğiz” değerlendirmesi yaptı.
Başvuru 4 Şubat’a kadar yapılacak
“Tam seçime giderken adil bir seçim kampanyası yapılması gerekiyor lakin kapatma davası bunu engelleyen bir süreç oldu” tabirlerini kullanan Serhat Eren, başvuruyu hangi çerçevede ve ne vakit yapacaklarına dair soruya da şu cevabı verdi:
“AİHM ve Anayasa Mahkemesi kararları çerçevesinde öngörülebilirlik unsuru gereği kanunlardan doğacak sonuçların evvelce kestirilebilir olması gerekir. Şu an bu türlü bir süreç yok. Biz HDP olarak öngörülebilirlik unsuru çerçevesinde AYM’ye 4 Şubat’a kadar müracaatımızı yaparak kararın seçim sonrasına ertelenmesini isteyeceğiz. AYM, Hazine yardımına ait önlem kararını 4 Şubat’ta kıymetlendirecek ve buna dair savunma için bir ay mühlet vermişti. Biz de 4 Şubat’a kadar bu müracaatımızı yaparak kapatma davasının seçim sonrasına bırakılmasını isteyeceğiz. Daha sonra da kararı bekleyeceğiz.”
HDP Hukuk ve İnsan Hakları Komitesinden Sorumlu Eş Genel Lider Yardımcısı Avukat Serhat Eren
HDP Eş Genel Lider Yardımcısı Mehmet Rüştü Tiryaki de, “Seçim arifesinde verilecek karar muhakkak siyaseti dizayn etme kararı olacaktır” dedi. Tiryaki, “Seçim sonrası oluşabilecek muhtemel tabloya nazaran AYM kararını değiştirme ihtimali görüp görmediğine” dair soruya da “Bu talebimiz kapatma tehdidini ortadan kaldıran bir durum değil. Yalnızca AYM’ye seçimler geçsin, kararını o denli ver seçime müdahale etme diyeceğiz” karşılığını verdi.
HDP kararı neden seçim sonrasında istiyor?
Peki HDP hakkında mümkün kapatma kararına rağmen nasıl bir yol haritası izleyecek? DW Türkçe’nin edindiği bilgiye nazaran çok sayıda çeşitli senaryolara nazaran hazırlık yapılıyor.
Seçim sonrası Anayasa Mahkemesi’nden mümkün bir kapatma kararı çıkması durumunda seçilecek milletvekilleri siyasi yasak kapsamına alınsa dahi milletvekillikleri düşmüyor. Lakin bir partiye üye olamıyor.
Bu süreçte yeni bir parti kurulsa dahi siyasi yasak gelen isimler bu partiye katılamayacak, üye olamayacak. Lakin siyasi yasak, bağımsız olarak siyaset yapmaya mani değil.
Bu durumda Meclis’te siyasi yasak kapsamında olmayan 20’den fazla isim bulunması halinde siyasi parti kümesi kurulabilecek. HDP’nin listelerini yaparken en az 20 ismi buna nazaran siyasi yasak almayacak isimler içerisinden belirlemesi planlanıyor.
HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan
Seçim öncesi HDP kapatılırsa ne adım atacak?
Anayasa Mahkemesi’nin seçimden evvel kapatma kararı vermesi durumunda ise bu kararın verildiği tarih hayli önemli.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) takvimine nazaran “listelerin sunulma,” “listelere itiraz” ve “listelerin kesinleşmesi” süreçlerine nazaran farklı durumlar ortaya çıkacak.
Eğer listelerin sunulma evresi öncesi kapatma kararı çıkarsa HDP’den siyasi yasak almayan isimler diğer partilerden aday olabilecek.
Ancak YSK’nin milletvekili aday listelerini kesinleştirdikten sonra parti kapatma kararı verilirse HDP listesindeki tüm isimlerin adaylıkları düşecek ve seçime giremeyecek.
Bu durumda HDP’nin seçmene, seçime giren bir partiye oy verilmesi daveti yapması bekleniyor. Muhtemel bu partinin de Emek ve Özgürlük İttifakı bileşenlerinden biri olabileceği gibi Demokratik Bölgeler Partisi ve Yeşil Sol Parti üzere seçenekler olduğuna da dikkat çekildi.
HDP’li Eren: Seçeneksiz değiliz
HDP’de mümkün bu süreçlere dair görüşmeler ve liste hazırlıkları da sürerken şimdi kesin alınmış bir karar bulunmadığına da dikkat çekiliyor.
HDP’li Serhat Eren, “HDP seçmeni hiçbir vakit seçeneksiz kalmaz. Geçmişte de gibisi gelişmeler oldu seçeneksiz kalmadı. Tahminen hemen yeni bir parti kurmak mümkün olmayacak lakin bizimle birlikte uğraş eden çok sayıda parti var. Bu partiden birkaçı seçime girebilecek durumda. Seçeneksiz değiliz” değerlendirmesi yaptı.
Kapatma davası süreci
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Anayasa Mahkemesi’ne kelamlı mütalaasını sundu. Böylelikle kelamlı kademede başlamış oldu. HDP’ye savunma için müddet verilecek ve akabinde savunmadan sonra Anayasa Mahkemesi Lideri belgeyi raportöre iletecek. AYM Genel Kurulu ise son kararını verecek. Partiyi kapatma, kapatmama ve Hazine yardımından men etme üzere karar seçenekleri bulunuyor. Kararlar üçte iki çoğunluk ile alınıyor. Bu durumda 15 üyeden 10’unun kapatma istikametinde oy kullanması gerekiyor.
Bu süreçte kapatma ile birlikte “siyasi yasak” kararı da verilebiliyor.