Sıfır araç bulmanın en sıkıntı olduğu ve ikinci elde fiyatların tavan yaptığı devirlerde kimi kesim temsilcilerinden yükselen “İthalata süreksiz bir mühletle müsaade verilirse piyasa rahatlar” davetleri ise vatandaşta süratli karşılık buluyor. Otomotiv kesimi temsilcilerinin değerli bir kısmı ise bu fikre “Türkiye araba çöplüğüne döner” diyerek karşı çıkıyor, husus da bu tartışmaların yahut toplumsal medya tezlerinin ötesine geçmiyor.
TEKRAR TEKRAR GÜNDEM
İkinci el araç ithalatı konusu geçtiğimiz hafta bir gazete haberiyle yine gündeme taşındı ve haber kısa müddette yayıldı. Haberde, Cumhurbaşkanlığı tarafından ikinci el araç ithalatına yönelik çalışmalar yapıldığı hatta kimi şirketlerin ithalat için yurtdışından ilişki kurduğu lisana getiriliyordu. Hususun ikinci el araç piyasasında fahiş fiyatların önüne geçmesi hedeflenen yeni düzenlemelerden çabucak sonra gündeme gelmesi dikkatleri çeken bir öteki nokta oldu. Haber hızla paylaşılırken Ticaret Bakanlığı Basın ve Halkla İlgiler Müşaviri Fatih Uysan ise bu türlü bir çalışma olmadığını açıkladı.
BAKANLIĞIN HALİ NET
İddiaları Fatih Uysan’a bir defa de ben sordum. Cevabı hayli netti. Ticaret Bakanlığı’nın ikinci el araç ithalatıyla ilgili şu anda bir çalışması olmadığını ve bu türlü bir metodun düşünülmediğini lisana getirdi. Dal temsilcilerinden aldığım bilgiler de; geçmişte ikinci el araç ithalatını destekleyen kuruluşların dahi, en azından şimdilik bu türlü bir talebinin bulunmadığına işaret ediyordu. Özetle, ikinci el araç ithalatı şu anda ne STK’ların ne de Bakanlığın ajandasında yer almıyor. Pekala, ikinci el araç ithalatını yararlı ve ziyanlı bulanlar ne diyor? Mevzuyu iki farklı görüşe sahip birkaç dal temsilcisine yönelttim. Aldığım karşılıklara nazaran uygulamayı destekleyenler ve desteklemeyenlerin görüşü ise şöyle:
DESTEKLEYENLER:
İkinci el araç ithalatına süreksiz müddetle müsaade verilmesi piyasadaki fiyatların dengelenmesinde mevcut uygulamalardan daha çok katkı sağlayabilir. İkinci elde fiyatların geri çekildiği süratli biçimde görülür. Bir türlü yetişilemeyen talep kıymetli ölçüde karşılanmış olur.
İthalatın çerçevesi net çizilirse sorun yaşanmayabilir. Emisyon bedelleri ve uyumluluk açısından araçların Avrupa’dan ithal edilmesi, 3 yaşını geçmemesini koşul koşmak yararlı olacaktır. İthalat istikrarı ise farklı ülkelere ikinci el araç ihraç edilerek gözetilebilir.
DESTEKLEMEYENLER:
Avrupa’da kullanılmayan araçların Türkiye’ye getirilmesi pazarı araba çöplüğüne dönüştürebilir. Sistemsiz araba ithalatı etraf ve iktisat açısından faydadan çok ziyan getirebilir. Elektrikli araçları teşvik etmek yerine içten yanmalı araçları ithal etmek etraf açısından problemler doğurabilir.
muhtaçlığını arttırır,
cari açığı negatif tesirler. Türkiye’de satılması uygun görülmeyen bir aracın yedek kesiminin da ithalatı gerekeceği için iş yalnızca araba ithalatıyla kalmayabilir. Orta ve uzun vadede Türkiye’ye yatırım yapan otomotiv üreticileri ziyan görebilir.
TÜRKİYE’NİN ONLİNE ARAÇ SATIŞIYLA İMTİHANI
2023 yılı uçtan uca online araba satışı açısından dönüm noktamız oldu. Togg ve Tesla öncülüğünde tüketiciler artık internet üzerinden araç siparişi vermeye başladı. Bu sene internetten araç satışına başlayan bir öbür marka ise Mercedes-Benz oldu. Marka 15 Mayıs’tan itibaren yalnızca internet üzerinden sipariş oluşturulabileceğini, tek fiyat siyasetine geçtiğini açıkladı. Fakat, Mercedes-Benz tarafında güya işler beklenildiği üzere gitmedi. Araç satın almak için markanın siteye girenleri uzun müddettir, “Şu an için stoklarımızda tercihinize uygun rastgele bir araç bulunamadı” yazısı karşılıyor. Ben de yaklaşık 1 ay evvel markaya, online satışlarda yaşanan sıkıntıların sebeplerine yönelik birkaç soru iletmiştim. Markadan şimdi cevap alamadım. Bu noktada, online araç satışı yapan yahut yapmayı düşünen markaların, klâsik davranışların tersine tüketicilerle olan süreci daha şeffaf formda yürütmesi gerekiyor. İnternetten araç satışının ikinci ayında gözlemlediğim en büyük eksiklik; markaların geciken teslimat, fiyat siyaseti, değişen talepler yahut aksayan hizmetler mevzularında gereğince açıklayıcı olamadığı istikametinde.