Esmanur GÜLBAHAR / HERKES DUYSUN
BURSA (İGFA) – Ticaret Bakanlığının geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamaya nazaran, tavuk eti ihracatı, 1 Mayıs’tan 31 Aralık’a kadar sonlandırıldı. Bu kapsamda Cumhuriyet Halk Partisi Bursa Milletvekili ve PM Üyesi Orhan Sarıbal, CHP Bursa Vilayet Binasında beyaz et ihracatının yasaklanması hakkında basın açıklamasında bulundu. Sarıbal, beyaz ette üretimin kısıtlanmasının çok makûs sonuçlar doğuracağını kaydetti.
“İTHALAT ÜZERİNDEN YAPILAN İKTİSAT YOKSULLAŞTIRIR”
Sadece ithalat üzerinden yapılan iktisadın yoksulluk getireceğinin altını çizen CHP Bursa İl Başkanı Nihat Yeşiltaş, “Bu yanlış ekonomik siyasetlerden vazgeçilmesi gerekiyor. Bizler üretmek zorundayız. Yanlış siyasetlerin gözden geçirildiği bu topraklarda üretimin olması gerektiğine inanıyoruz. Cumhuriyet Halk Partisinin iktisat siyaseti üretim üzerinedir.” formunda konuştu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran çiğ süt üretiminin düştüğünü vurgulayan Sarıbal, “Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2 Mayıs 2024 tarihinde 2023 yılına ilişkin Çiğ Süt ve Kırmızı Et Üretim İstatistiklerini yayımladı. Buna nazaran, 2022 yılında 21 milyon 563 bin ton olan çiğ süt üretimi 2023 yılında binde 4 oranında azalarak 21 milyon 482 bin tona düşmüştür. Bu, birebir vakitte son 6 yılın en düşük çiğ süt üretimidir. TÜİK bilgileri inek kesimlerinindevam ettiğini göstermektedir. Son yıllarda çiğ sütün fiyatı enflasyon artışına yol açtığı mazereti ile baskılanmış ve süte maliyetin altında fiyat verilmiştir.Maliyetlerin artmasına karşılık çiğ süt fiyatı birebir oranda artırılmayınca üretici ziyan etmekte ve ineklerini kesmek zorunda kalmaktadır.
TÜİK’in açıkladığı bilgilere nazaran, 2022 yılında 2 milyon 192 bin ton olan kırmızı et üretimi, 2023 yılında yüzde 8,8 artarak 2 milyon 384 bin tona yükselmiştir. Bu artışta inek kısımlarının yanı sıra 2023 yılında yapılan rekor seviyedeki canlı hayvan ve et ithalatının rolü bulunmaktadır. TÜİK datalarına nazaran 2023 yılında yapılan toplam 1,4 milyar dolarlık ithalatın kırmızı et olarak karşılığı yaklaşık 309 bin tondur. Yani 2023 yılında toplam 2 milyon 384 bin ton olan kırmızı et üretimin yüzde 13’ü ithalat yoluyla karşılanmıştır. Türkiye 2010 yılından bu yana daima olarak canlı hayvan ve kırmızı et ithalatı yapmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı 2024 yılında 600 bin baş besilik hayvan ithalatına karar vermiş olup, Et ve Süt Kurumu tarafından Uruguay’dan yapılan ithalat devam etmektedir. Yani kırmızı et üretimi ithalat yoluyla artırılmaktadır.
2023 yılı Kümes Hayvancılığı Üretimine ait sonuçlar TÜİK tarafından 14 Şubat 2024 tarihinde açıklanmıştı. Buna nazaran, 2022 yılında 2 milyon 418 bin ton olan tavuk eti üretimi 2023 yılında yüzde 3,7 azalarak 2 milyon 329 bin tona düşmüştür. Artan nüfusa karşı üretimin azalması iç pazarda tüketimin azalmasına ve fiyatların artmasına yol açmaktadır. Bu münasebet ile Mayıs 2023’te tavuk eti ihracatı İhracı Kayda Bağlı Mallar Listesine alınmış; 2022 yılında 620 bin ton olan beyaz et ihracatı 2023 yılında 505bin tona düşmüştür. Ticaret Bakanlığı 2024’ün ilk aylarında tavuk eti fiyatlarındaki artışın enflasyonun üzerine çıktığı gerekçesiyle bütün ve kesim dahil olmak üzere, tavuk eti ihracatının 1 Mayıs 2024’ten 31 Aralık 2024’te kadar, aylık bazda azami 10 bin ton, toplamda ise bu yıl sonuna kadar 80 bin ton olacak halde sonlandırılmasına karar verilmiştir.
TÜİK tarafından 3 Mayıs 2024’te açıklanan datalara nazaran gerek TÜFE gerekse besin fiyatları endeksi artmaya devam etmektedir. Nisan 2005’te yüzde 8 olan yıllık enflasyon oranı Nisan 2024’te yüzde 69,8 olmuştur. 2005’te yüzde 3,5 olan yıllık besin enflasyonu ise Nisan 2024’te yüzde 68,5’e yükselmiştir. TÜİK datalarından yaptığımız hesaplamaya nazaran bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran dana eti fiyatı yüzde 82, kuzu eti yüzde 121, beyaz et ise yüzde 84 artmıştır. Yani beyaz et fiyatlarına yüzde 200 artırım yapıldığına ait haberler gerçeği yansıtmamaktadır. Saray iktidarının uyguladığı iktisat siyasetlerinden kaynaklanan yüksek enflasyon nedeniyle işçi ve emeklilerin alım gücü düşmüş; halkımız fiyatı 600-800 liraya ulaşan kırmızı eti sofralarında göremez olmuşlardır. Beşerler hayvansal protein muhtaçlığını karşılamak için kırmızı et fiyatlarıyla karşılaştırıldığında fiyatları daha uygun kalan tavuk etini tüketebilmekte, bu nedenle tavuk etine olantalep artmaktadır. 2022 yılının ve bu yılın aylık ortalamalarına bakıldığında ayda yaklaşık 30 bin ton tavuk ihracatı gerçekleşmektedir. Bakanlığın verdiği 10 bin ton sonuna ulaşılması halinde önümüzdeki aylarda tavuk eti ihracatının yaklaşık üçte birine düşeceği anlaşılmaktadır. İhracat yasaklandığında yurt içinde kalacak eser yalnızca aylık 20 bin ton olup, bu ölçü fiyatları etkileyecek büyüklükte değildir.
İnsanlarımızın ucuz ve sağlıklı besine ulaşmalarının yolu iç piyasada ölçüsü yetersiz olan yahut fiyatları artan her eserin ya ithal edilmesi yahut ihracatının yasaklanması değildir. Tarım-gıda eserlerinde arz (üretim) artırılmadığı sürece yüksek enflasyon probleminin çözülmesi mümkün değildir. Besin enflasyonuyla çaba için üreticilerindesteklenmesinden yahut artışları durdurulamayan girdi maliyetleri denetim edilmesinden ve bir kısmının devlet tarafından karşılanmasından öteki deva yoktur. Aksi halde hiçbir bölümde üreticiler uzun müddet ziyan ederek üretime devam edemezler. Öte yandan halkımızın ucuz ve sağlıklı besine ulaşamamalarının en kıymetli nedeninin gelir seviyelerinin düşük olduğu gerçeği akıldan çıkarılmamalıdır. Saray iktidarının fakirlerden varlıklılara ve yandaşlarına servet transferine dayalı siyasetleri halkımızın giderek daha da fakirleşmesine sebep olmaktadır. Soğanda, patateste, narenciyede yağda -örnekler artırılabilir- uygulanan ihracat yasakları fiyatların artmasını önleyemediği üzere mevcut ihracat pazarlarının kaybına da yol açmaktadır. Enflasyonla gayretin yolu yasaklar değil, üreticilerin teşvik edilmesi ve girdi maliyetlerinin düşürülmesidir. Bunun yanı sıra üretici-tüketici zincirindeki fahiş fiyatartışlarını denetim altında tutmak da kamunun öncelikli misyonu olmalıdır. Ayrıyeten milyonlarca emeklinin 10 bin liraya geçinmeye çalıştığı bir ortamda temel besin eserlerindeki KDV’nin kaldırılması da bir mecburilik haline gelmiştir. Türkiye tavuk eti ihracatının yarıdan fazlasının Irak’a yapılmaktadır. İran ve Suriye tavuk eti ihracatında öteki kıymetli ülkelerdir. İhracatın yasaklanması Türkiye’yi emniyetli ihracatçı olmaktan çıkaracak, ihracat için muahede yapan firmaları sıkıntı durumda bırakacaktır. Rakip ülkeler (örneğin Brezilya) Türkiye’nin pazarını ele geçirecektir.” dedi
Besin enflasyonu sıkıntısının ihracat kısıtlaması ile önlenemeyeceğini vurgulayan CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, “Ak Parti tüketimi ve ithalatı önceleyerek besin enflasyonunu düşürme çabasındalar. Süt üretimi 90 bin ton düştü. Yalnızca geçen yıl ithal edilen canlı hayvan et 309 bin tondur. Süt hayvanlarını koruyamazsanız et hayvanlarını üretemezsiniz. Süt üretimi bir yılda 90 bin ton azalmış, et üretimi evvel arttı sonra 100 bin ton düştü. Yeni bir karar alındı ve beyaz et yani tavuk eti ihracatını kısıtladılar. Aylık 30 bin olan ihracat çok fazla düştü.” dedi.
“ÜRÜNÜN UCUZLAMASI İÇİN İKİ TAHLİL VAR”
“Fiyatların düşmeyeceği kesin.” diyen Sarıbal, “Bu kısıtlama kısmı bir gerileme yaratabilir ancak bunun çok büyük sakıncaları var. Süt ineklerinin ısrarla kasaba gitmesi ve et fiyatlarının düşmemesi örnektir. Eserin ucuz olmasını istiyorsanız iki şey yapmalısınız. Öncelikle maliyetleri düşürmelisiniz. İkincisi maliyetleri düşünemiyorsanız tüketicinin alım gücünü artırırsınız. Lakin ikiside yok.” dedi.
“HÜKÜMETİN YÜZDE 10 KDV’Yİ DERHAL KALDIRMASI LAZIM”
“Dün açıklanan minimum fiyat açlık sonunun altında kaldı.” diyen Sarıbali konuşmasında şu tabirlere yer verdi:
“4 kişilik ailenin yoksulluk hududu 57 bin liradır. Beyaz et ihracatını kısarak fiyatların düşeceğini düşünüyorsunuz lakin düşmez ve bölüme ziyan verir. Beyaz ette üretim kısıtlanması çok berbat sonuçlar doğuracaktır. İhracatçı bir pazar kaybedecektir. Yine o pazara girmek büyük bir maliyet ister. Beyaz et ya da kırmızı et lüks eser değildir besin hakkıdır, temel haktır. Hükümetin yüzde 10 KDV’yi derhal kaldırması lazım. Bu anlayışla fiyatla düşmeyecektir. Daima birebir şeyleri yapıp farklı bir sonuç elde etmek mümkün değildir. Besin fiyatlarını, ihracat kısıtı getirerek önleyemezsiniz. Bu iktidar gitmeden halk insanca bir yaşama ulaşamayacak.”